“Mafkees! Slapjanus! Special snowflake!”

Dergelijke verwensingen vliegen je tegenwoordig om de oren bij het lezen van, en het deelnemen aan het publieke debat op de klassieke en de sociale media. Je zou er nog bijna aan gaan wennen..

Het lijkt de favoriete verdediging te zijn van eenieder die kritiek te verduren krijgt over bepaalde gedane uitspraken of gedrag. In plaats van te luisteren en te proberen te begrijpen wat de ander beweegt, wordt steevast de aanval ingezet. Voorstanders van Zwarte Piet verwijten tegenstanders dat ze zeuren. Voetbalcommentatoren die op tv een transgender presentatrice belachelijk maken, beweren dat hun criticasters gewoon geen gevoel voor humor hebben. Populistische politici plegen karaktermoord als er niet genoeg feiten of argumenten zijn om hun visie te onderbouwen.

Het is steeds hetzelfde uitgekauwde riedeltje. In plaats van in de spiegel te kijken, wordt de ander verweten niet weerbaar genoeg te zijn. Het niveau is dat van het schoolplein, en de teksten zijn die van pestkoppen:

“Kom op! Toon eens wat in-cas-se-rings-vermogen!”

“Boehoe, ga nu niet huilie-huilie doen..”

Het heeft niks meer te maken met het uitwisselen van standpunten, maar alles met vernedering en intimidatie. De toon is aangebrand, vijandig, argwanend en bitter. De onderliggende boodschap gaat over pijn. Hoe durft die ander immers na te laten een wat dikkere huid te kweken? Hoe haalt die ander het in zijn of haar hoofd om de harde realiteit niet onder ogen te willen zien?

Anderen wordt de maat genomen in hoeverre ze al of niet genoeg eelt op de ziel hebben. Alsof eelt een verdienste is, een kostbare verworvenheid, iets om je superieur over te voelen naarmate je er meer van hebt. Het is een cultus van murwheid geworden. Hoe dikker dat eelt, hoe sterker jij je waant ten opzichte van anderen. Maar vanwaar dan die woede? En waarom lijken mensen die met gemak de meest grove en vernietigende kritiek spuien, zelf het meest beledigd als de kritiek een keer henzelf betreft?

Ik denk dat eelt geen stoere persoonlijke prestatie is, maar simpelweg een tegenreactie op wrijving en trauma van buitenaf, waar je meestal niks over te zeggen hebt. Het mag als buffer fungeren tegen nog meer kwetsuren, maar haalt de oude pijn geenszins weg. Daarnaast maakt het eenzaam, verwijdert het je van je natuurlijke gevoeligheid en je vermogen contact te maken.

Te veel eelt heeft een grote prijs. Buitensporige verharding kan doordringen tot onderliggende weefsels en zenuwen, en uiteindelijk leiden tot amputatie.

Noem me naïef, maar ik zie de wereld toch liever zachter dan harder worden. Weg met dat pochen over mentale eksterogen! Weg met die verkapte nijd naar iedereen die het geluk heeft nog enig gevoel te hebben overgehouden!

Ik gun iedereen die zich nu wanhopig op de borst slaat een psychische pedicure en een warm bad, en, zo nodig, een helende behandeling met de rasp, de vijl en de puimsteen.

Voor mij is eelt geen kracht, maar enkel een teken van onmacht.

[Deze tekst werd zaterdag 10 maart 2018 voorgelezen in het kader van de rubriek “Moedig Voorwaarts” binnen aflevering 56 van het radioprogramma Kulti Kulti]