Eerder dit jaar verscheen Bret Easton Ellis’ langverwachte roman The Shards (in het Nederlands vertaald als Scherven). Het lezen hiervan voelde als een hernieuwde kennismaking met een duister universum, waarvan ik het bestaan bijna was vergeten. Vakkundig weet de auteur een web te spinnen van intriges, hunkering en mysterie. Terwijl de echo’s van zijn eerdere triomfen, Less Than Zero (1985) en American Psycho (1991), nog steeds naklinken, voegt Ellis ditmaal opvallend meer introspectie en (homo)seksualiteit toe aan het geheel.

In zijn prille prozawerk betoonde Ellis zich de meester van de murwheid en het onderdrukken van emoties. Als spreekbuis van Generatie X verkende hij de nihilistische levens van jongeren uit die tijd en schokte hij door achteloos, maar genadeloos geweld op onderkoelde wijze te beschrijven. De hoofdpersoon in Scherven, die de naam van de schrijver draagt, is echter complexer en toegankelijker dan zijn voorgangers. Ellis blikt daarbij ook terug, waarbij we een jongere versie van hemzelf ontmoeten, gezien door de ogen van een mid-vijftiger nu.

We worden meegenomen naar het Los Angeles van 1981, waar protagonist Bret deel uitmaakt van een vriendengroep van voornamelijk witte, bevoorrechte middelbare scholieren. Vrij van al te waakzame ouders, begeven de jongeren zich onbelemmerd op het pad van roes, verleiding en seks. Bret heeft weliswaar een vriendinnetje, maar stiekem heeft hij affaires met een aantal jongens. Dan verschijnt de nieuwkomer Robert Mallory ten tonele en voelt Bret zich verscheurd tussen begeerte en afkeer, bewondering en angst, terwijl een aantal gruwelijke misdaden zich ondertussen op de achtergrond voltrekt.

De seksuele obsessie, de onstuimige verlangens en de zorgen van de 17-jarige Bret voelden zeer herkenbaar aan. Hij probeert zich overeind te houden met quaaludes, valium, drank en vluchtige fantasieën. Hij is de eenling die angstvallig zijn plek probeert te behouden, de gevoelige jongen die vreest verstoten te worden. Ondertussen wordt hij gekweld door koortsachtige visioenen waarin schoonheid en wreedheid samen lijken te vloeien.

Scherven is niet alleen een spannend verhaal, maar schetst ook op meesterlijke wijze de tijdgeest. Houdingen ten opzichte van homoseksualiteit en ongewenste intimiteiten zijn duidelijk anders dan nu. Ellis zou echter niet zichzelf zijn als hij niet strooide met talloze gedetailleerde verwijzingen: het autotype, het merk en de kleur van een overhemd, de exacte samenstelling van een cocktail, de details van een maaltijd, en de titels van films en pophits.

Wellicht de meest betekenisvolle en frequente verwijzing in het boek is naar het nummer “Vienna” van Ultravox. De statige piano, de hoekige beat en het melodrama in de opbouw laten een onmiskenbaar gevoel van dreiging achter. Onmiddellijk komt de videoclip, die me als kind zowel fascineerde als beangstigde, weer tot leven in mijn gedachten, vooral die scène van dat schimmige feest in dat obscure consulaat, waar een vogelspin over iemands gezicht kroop.. En dan is er de ironie in de lyriek: “It means nothing to me.. This means nothing to me!” Tja, en dat is precies wat de hoofdpersoon in deze roman zo graag zou willen geloven, maar hij roept het nét iets te luid..

[Deze tekst is ook te beluisteren binnen aflevering 117 van Kulti Kulti, uitgezonden: zaterdag 10 juni 2023]