Het is volbracht.. Net het laatste deel van de grote Gerard Reve-biografie van Nop Maas uitgelezen. Joop Schafthuizen, Reves laatste levenspartner, had ongelijk toen hij zei dat het alleen maar over geld, drank en seks zou gaan. Hoewel het daar grotendeels wel op neerkomt, bevat het boek toch ook een flinke dosis rechts-extremisme, paranoia en pillen. Het lezen van deel drie was een ontluisterende ervaring.

De gedegenheid waarmee Nop Maas het leven van Reve heeft weten te boekstaven is soms duizelingwekkend. Drie delen van ieder zo’n achthonderd pagina’s, gedrukt op vliesdun papier, dat meestal gebruikt wordt voor bijbels, zetten uiterst nauwgezet alle feiten en weetjes op een rij. Wat de Volksschrijver at, hoeveel dozen goedkope wijn van het merk Prokupac hij er in een bepaalde periode wist door te jagen, hoe hij aan bepaalde grondstoffen voor een verbouwing kwam, geen detail blijft onbenoemd. Als lezer verneem je van trivialiteiten die je binnen je eigen recente leven allang bent vergeten. Waarom zouden we dat allemaal moeten weten van Gerard Reve?

Wie een grondige analyse verwacht van karakter en drijfveren, komt bedrogen uit. Nop Maas duidt niet, maar distilleert vooral informatie uit persoonlijke brieven van Reve, en dient deze op in chronologische volgorde. De data maken dat je als lezer steeds sneller neigt te gaan lezen, alsof de persoonlijke preoccupaties van Reve je op de hielen gaan zitten.
De feiten en bevindingen rond Reves verblijf op zijn Geheime Landgoed zijn ronduit benauwend te noemen. Daar zat hij dan, in de verzengende zon te ploeteren aan een stenen muur van een afgelegen bouwval, alleen met zijn wijn en zijn wanhoop. Op de achtergrond was er dan Joop Schafthuizen, die hij eigenlijk lichamelijk niet aantrekkelijk vond, die, naar zijn zeggen ‘symboolblind’ en half doof was, en met wie hij eigenlijk geen fatsoenlijk woord kon wisselen. Ze konden niet zonder, en niet met elkaar..

Naarmate de bladzijdes vorderen, vervliegt dan ook nog iedere hoop op mildheid of nuance. Reve fulmineert in brieven tegen uitkeringstrekkers en kunstenaars die subsidie krijgen. Hij omarmt het apartheidsregime in Zuid-Afrika en maakt korte metten met vrijwel al zijn vroegere vrienden, bekenden en collega’s.

De mystieke fantasiewereld die zo tot de verbeelding van de Reve-lezer spreekt, lijkt een gevangenis voor hemzelf te zijn geweest, een heilloze vlucht die hem naar paranoia en steeds dieper isolement voerde.

De troost die zijn werk anderen bood, en blijft bieden, met name aan depressievelingen en melancholici, schuilt wellicht in de erkenning en herkenning van gruwelijke waarheden, die eigenlijk onverteerbaar zijn. Als lezer zou je Reve gunnen dat zijn biografie fictie was geweest. Wat een leven.. Boek dicht nu, en, indachtig de Schrijver, moedig voorwaarts!

[Deze column werd 11 mei 2013 live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop, binnen de rubriek “Moedig voorwaarts!”]