O zon, o zoete zomerzon.. Wat heb ik jou miskend.. Lang heb ik niks van je moeten hebben: je warmte, je straling, je volle gloed. Jarenlang sloot ik deuren en gordijnen als jij je weer liet gelden, bleef ik met opzet binnenshuis als jij op je felst was.

Ik achtte je te min om een aparte plank in mijn kledingkast voor in te ruimen. Mijn enige korte broek is slechts bestemd voor de sportschool, en de meeste kleding draag ik het hele jaar door. Jawel, dat T-shirt met korte mouwen draag ik herfst, winter, lente en zomer! De zeldzame keren dat ik me iets aan je gelegen liet liggen, sloeg ik door naar het andere uiterste: scharrelde ik het donkerste shirt met de langste mouwen op, opdat er zo min mogelijk van je op mijn huid zou vallen.

Ik voelde me wellicht te goed voor je. Meewarig keek ik naar dat bakken op stranden, dat grillen in parken en dat roosteren onder het kunstmatige zonnekanon. Dat anderen om me heen uit vrije wil huidkanker riskeerden voor een schijtbruine toet, kwam me als absurd voor. Genoeg wetenschappelijke literatuur had toch immers onomstotelijk aangetoond hoe schadelijk jouw schijnsel is?

UVA, UVB, doe mij maar UV-Nee! Ik heb genoeg van mijn moedervlekken van kleur zien verschieten onder jouw invloed. Herinnerde me ook al te goed die keer dat je me zo gruwelijk verschroeide. Alleen al mijn niet onaanzienlijke ijdelheid dreef me hard hollend van je heen. Als grootste aanstichter van huidveroudering vermeed ik je fanatiek, vaak ook met verve. Aan mijn huid kon niemand het jaargetijde aflezen. Ik was er zelfs een beetje trots op, hoe zichtbaar onaangedaan ik was van jou.

Dit seizoen, dat onverwacht toch nog de boeken in zal gaan als zomer 2013, voltrok zich echter een ommekeer. Mijn persoonlijke zonnewende. Waarschijnlijk doordat mooie dagen dit jaar zo schaars waren, en aanvankelijk ook erg lang op zich lieten wachten, was er een bijna manische ondernemingslust onder enkelen van mijn vrienden opgekomen. Of ik zin had samen in het Vondelpark te gaan zitten. Of ik zin had op een stinkkleedje onder de boom nabij mijn oude studentenhuis te gaan liggen. Tja.. Werktuiglijk wimpelde ik een en ander af, hartgrondig overtuigd dat ze maar beter een andere gek hiervoor bereid konden vinden..

Mijn behoefte aan gezelschap won het uiteindelijk toch van mijn weerzin. Of.. was het toch soms het vooruitzicht op een goed glas koele witte wijn? Vrije tijd, prettig gezelschap, een drankje en een knabbeltje erbij, waren genoeg om me toch over te halen. Mijn gemits en gemaar over de zon werden gepareerd met logisch klinkend verweer. Ik hoefde toch niet te zonnebaden als ik dat niet wilde? Ik kon toch ook lekker in de schaduw blijven?

Ik besloot het er dan toch op te wagen, maar wel op mijn manier en op mijn voorwaarden. Je heetste uren omzeilend, sprong ik pas op de fiets na vieren, en wapende me daarbij met zonnebril, lange broek, pet, en een dikke laag zonnebrand, factor vijftig — die me zelfs nog witter deed lijken dan ik al was. Het Vondelpark, en dan met name de Rozentuin (toch een bekende plek waar ook veel homo’s samenkomen) bleek een verademing te zijn. Waar ik opgefokte drukte verwachtte, vond ik ontspannen groepjes. Waar ik me schrap zette voor een vleeskeuring, bleek iedereen juist heel voorkomend en charmant. De frase “I beg your pardon, I never promised you a rose garden” doemde op in mijn kop en liet me even niet meer los. Later, thuis, bijkomend van alle gezelligheid, voelde ik me rozig, voldaan, zelfs een behoorlijk tikkeltje vrolijk. Een dag later werd ik wakker met.. ja, iets wat ik het best kan omschrijven als montere hoop. Ik, een goed humeur?

Nu besef ik dat ik nagloeide van de zon, en dat die natuurlijke dosis vitamine D me, tegen al mijn argwaan en afkeer in, blakend en in geestelijk goede doen hebben geholpen. Het voelde een beetje als verliefd worden. Alsof ik gekust was door iemand van wie ik verwacht had te worden gebeten..

O zomerzon.. Je bent misschien niet die gore vijand waar ik je voor hield.. Je grootste aanbidder zal ik niet meer worden, maar ik zal je zeker minder uit de weg gaan!

[Deze tekst is ook HIER te beluisteren in de 1e aflevering van LGBT+ Radioshow Kulti Kulti!]

Het had zo mooi geklonken.. Helende zang. Na jaren soebatten en voortmodderen op het psychische vlak, kreeg ik het onlangs in de schoot geworpen: vijf sessies helende zang, compleet met nazit en uitgebreide evaluatie. Mijn zanglerares, die ook sjamane is, bood me aan samen met haar de heilzame kracht van zang te verkennen. In plaats van zangoefeningen en vocale aanwijzingen, begeleidde ze me door een serie visualisaties en verklankingen, toegespitst op mijn specifieke psychische problemen.

Gezeten op een stoel met een zacht kussentje, stelde ik me voor hoe mijn kruin verbonden was met de zon, mijn lijf een veerkrachtige boom was, en mijn voeten geworteld waren in de aarde. Adem in.. adem uit.. Alle emoties die zich aandienden liet ik komen en gaan. Tot zover was het erg rustgevend en bemoedigend. Ik schreef een bladzijde in mijn schoolschrift “Helende Zang” vol met associaties: “Op zoek naar stilte. Stuiten. Schuiven. Mild. Smelten. Fijn zand. Genoegdoening. Vervlieging. Fantasma.” Met het daadwerkelijke verklanken werd het ineens een stuk minder luchtig. Ik kreeg de opdracht vrije geluiden te laten opborrelen en naar buiten te brengen. Ik humde, neuriede wat af, zonder precies te weten wat ik aan het verklanken was.

Toen het echter terug begon te grijpen op de concrete psychische problemen, die ik had genoemd in het voorgesprek, bleef ik er in. De klanken van zelfhaat, van walging, van zelfdestructie, namen het over brachten me in een toestand van ontreddering. Toen ik daarop de suggestie kreeg om “alles wat ik niet meer nodig had naar het transformatievuur diep in de aarde te sturen”, zag ik flitsen van mijn eigen lichaam, diep in de grond, met de grafsteen er bovenop. Ik voelde me willoos, gebroken, gegijzeld door de pijn.

Het duurde zeker drie weken voor ik weer een beetje de oude was. Mijn helende zanglerares bood me zeker troost en begrip, maar daarmee werd de aangewakkerde pijn niet minder. Dit was opnieuw een teleurstelling, een nieuwe kraal aan het snoer van gefaalde psychologische experimenten. Was het naïef van me geweest te hopen dat helende zang iets kon bereiken, waar voorheen cognitieve gedragstherapie, schemagerichte therapie en groepstherapie vooral averechts hadden gewerkt?

Toch heb ik nu geleerd wat níet werkt voor mij. Alle therapeutische ellende die ik heb ervaren komt eigenlijk neer op het te veel oprakelen van oude pijn. Er is een subtiel, maar cruciaal verschil tussen de pijn voelen, onder ogen zien, serieus nemen, en anderzijds de pijn opblazen, dramatiseren, ruim baan geven, en daarmee zelfs voeden. Een therapie dat die laatste effect sorteert, is niet alleen vreselijk om te ondergaan, maar voegt ook nog eens extra trauma toe.

Ondertussen gaan de zanglessen gewoon door. Gek genoeg blijk ik veel meer op te knappen van een half uur lekker zingen, dan van op zang gebaseerde therapie. De meest helende zang vind ik uiteindelijk in zang zelf. In zelf zingen, meezingen of genieten van andermans zang.

[Deze column werd 8 juni 2013 live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop, binnen de rubriek “Moedig voorwaarts!”]

Het is volbracht.. Net het laatste deel van de grote Gerard Reve-biografie van Nop Maas uitgelezen. Joop Schafthuizen, Reves laatste levenspartner, had ongelijk toen hij zei dat het alleen maar over geld, drank en seks zou gaan. Hoewel het daar grotendeels wel op neerkomt, bevat het boek toch ook een flinke dosis rechts-extremisme, paranoia en pillen. Het lezen van deel drie was een ontluisterende ervaring.

De gedegenheid waarmee Nop Maas het leven van Reve heeft weten te boekstaven is soms duizelingwekkend. Drie delen van ieder zo’n achthonderd pagina’s, gedrukt op vliesdun papier, dat meestal gebruikt wordt voor bijbels, zetten uiterst nauwgezet alle feiten en weetjes op een rij. Wat de Volksschrijver at, hoeveel dozen goedkope wijn van het merk Prokupac hij er in een bepaalde periode wist door te jagen, hoe hij aan bepaalde grondstoffen voor een verbouwing kwam, geen detail blijft onbenoemd. Als lezer verneem je van trivialiteiten die je binnen je eigen recente leven allang bent vergeten. Waarom zouden we dat allemaal moeten weten van Gerard Reve?

Wie een grondige analyse verwacht van karakter en drijfveren, komt bedrogen uit. Nop Maas duidt niet, maar distilleert vooral informatie uit persoonlijke brieven van Reve, en dient deze op in chronologische volgorde. De data maken dat je als lezer steeds sneller neigt te gaan lezen, alsof de persoonlijke preoccupaties van Reve je op de hielen gaan zitten.
De feiten en bevindingen rond Reves verblijf op zijn Geheime Landgoed zijn ronduit benauwend te noemen. Daar zat hij dan, in de verzengende zon te ploeteren aan een stenen muur van een afgelegen bouwval, alleen met zijn wijn en zijn wanhoop. Op de achtergrond was er dan Joop Schafthuizen, die hij eigenlijk lichamelijk niet aantrekkelijk vond, die, naar zijn zeggen ‘symboolblind’ en half doof was, en met wie hij eigenlijk geen fatsoenlijk woord kon wisselen. Ze konden niet zonder, en niet met elkaar..

Naarmate de bladzijdes vorderen, vervliegt dan ook nog iedere hoop op mildheid of nuance. Reve fulmineert in brieven tegen uitkeringstrekkers en kunstenaars die subsidie krijgen. Hij omarmt het apartheidsregime in Zuid-Afrika en maakt korte metten met vrijwel al zijn vroegere vrienden, bekenden en collega’s.

De mystieke fantasiewereld die zo tot de verbeelding van de Reve-lezer spreekt, lijkt een gevangenis voor hemzelf te zijn geweest, een heilloze vlucht die hem naar paranoia en steeds dieper isolement voerde.

De troost die zijn werk anderen bood, en blijft bieden, met name aan depressievelingen en melancholici, schuilt wellicht in de erkenning en herkenning van gruwelijke waarheden, die eigenlijk onverteerbaar zijn. Als lezer zou je Reve gunnen dat zijn biografie fictie was geweest. Wat een leven.. Boek dicht nu, en, indachtig de Schrijver, moedig voorwaarts!

[Deze column werd 11 mei 2013 live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop, binnen de rubriek “Moedig voorwaarts!”]

De middagzon valt zachtjes door het zijraam van de kapsalon. Ik wil naar buiten, de lente in, maar moet nog even stilzitten, terwijl mijn nekharen weggeschoren worden.

“Nou meneer, u ziet er gewoon vijf jaar jonger uit!” zegt de kapster-in-opleiding even later. Het klinkt als muziek in mijn oren. Spoedig zal ik de leeftijd van 37 bereiken, en ik heb dit jaar besloten me niet te laten kisten. Een frisse coupe, wat nieuwe shirts en zwarte suède schoenen met wufte veters in neonroze, moeten me door de verjaardagsdip heen helpen.

Voortvarend en kwiek trippel ik de salon uit, naar mijn fiets. Wat kan een geslaagde knipbeurt soms toch wonderen doen.. Ik spring op de fiets, stop de dopjes van de MP3-speler in mijn oren en luister naar de onlangs geremasterde heruitgave van de LP “Broken English” van Marianne Faithfull. Heerlijk..

Bij het passeren van het eerste paar tramrails, gaat er echter een schok door mijn lichaam. De velg van mijn achterband knalt hard op het staal. De band blijkt leeg! Dan maar afstappen en mijn weg lopend vervolgen, en uitzien naar een fietsenmaker. Ondertussen schroef ik Marianne Faithfull wat op, zodat ik intenser kan genieten van haar doorleefde stemgeluid. Oh, “The Ballad of Lucy Jordan”, wat fijn deze weer te horen, in een nieuwe mix, een nieuw arrangement. “At the age of 37…” zingt Marianne. Verrek. Ik herinner me nog dat ik dit nummer hoorde, en dat 37 zo ver weg leek.. De bezongen Lucy Jordan is 37 en zit vast in een leven dat ze zich heel anders gedacht had. Ze heeft man en kinderen, een huishouden, maar voelt zich diep ongelukkig. De wanhoop van Lucy Jordan loopt zelfs zo ver op dat ze aan het eind van het nummer vertwijfeld op een dak gaat staan.

Bij de woorden “screaming all the way” breken er meerdere dingen in mij, waarvan één letterlijk, met een akelig gekraak binnensmonds. Onthutst haal ik de kauwgummie uit mijn mond en vind daar een scherp stukje van mijn kies, kennelijk afgebroken tijdens het kauwen. Of het een vulling is of een echt stuk tand dat is afgebrokkeld, kan ik zo snel niet zien. Het verval wikkel ik daarop maar in een zakdoekje, dat ik wegmoffel in mijn broekzak.

Bij de kruising zie ik een vriendin staan. Ze ziet me niet. Ik roep haar. Ze verontschuldigt zich en ik zeg dat het niet geeft. Dat ik zo vaak zelf mensen niet zie.

“Nee, ik herkende je niet met dat grijze haar.” Wàt?! In de ruit van café Kale zie ik wat ze bedoelt. Het daglicht is meedogenloos, zo veel minder flatteus dan kapperslicht. Van slaap tot slaap loopt er een krans van vers haar, waar heel veel zilver tussen zit. Bijna zeg ik nog dat het onzin is, en dat het net toevallig even gesneeuwd heeft – ja, eerlijk waar! — maar het is al wel begin april, en sneeuw is al te sneu.

Moedig voorwaarts daarna maar weer, als een grijze duif met een lekke band en een holle kies, op weg naar fietsenmaker, tandarts of.. nee, natuurlijk eerst naar de dichtstbijzijnde drogisterij voor haarverf!

Het lied van La Faithfull zal me voorlopig niet loslaten..

[Deze column werd 13 april 2013 live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop, binnen de rubriek “Moedig voorwaarts!”]

Het zal je maar gezegd worden: de onversneden, onverholen waarheid over jou, vanuit de ogen van een ander. Als je pech hebt, doet het pijn, slik je even, lik je je wonden en ga je weer verder. Wie denkt die ander eigenlijk wel dat hij of zij is? Als je geluk hebt, geeft die ander je een compliment, een cadeau waar je misschien niet om gevraagd hebt of hebt verwacht, maar wat je toch, hoe dan ook, in ontvangst zult moeten nemen.

Alles went, behalve een compliment.. Laatst viel mij de eer te beurt te horen wat er nou uiterlijk mogelijk mooi zou zijn aan mezelf. In geuren en kleuren, en ook in detail, werden mijn goede, prachtige, aantrekkelijke kanten opgesomd. Van oor tot oor gloeide ik vervolgens, vooral van schaamte, en toch ook een beetje van trots. Ik schrok ervan hoe krachtig de uitwerking was van deze woorden. Uren later keek ik tersluiks in een spiegel en zag ik dat ik nog steeds straalde. Wie, ik, stralen? Des te interessanter is degene die mij al dit moois dacht te moeten toevertrouwen. Het was geen geliefde of nieuwe vlam, maar mijn dierbare lesbische radio-collega, Sudo Modo! Haar woorden deden me, hoe onwaarschijnlijk het ook mag klinken, voor het eerst sinds lange tijd echt begeerd voelen.

Sudo toonde me niet alleen het onstuimige effect van complimenten, maar ook dat het geven van complimenten een ware kunst is, niet ver verwijderd van de verleidingskunst. Het luistert uiterst nauw tegen wie je wat zegt, op welk moment en met welke intentie. Het mooie in de ander zien, gaat me nog redelijk af, maar om dat op de juiste manier naar buiten te brengen, is complexer. Alles valt of staat met toon. Een hint van een geheime agenda of een snufje overdrijving, maken van een oprecht compliment valse vleierij of ronduit geslijm. De boodschap moet concreet zijn, èn persoonlijk, maar niet te direct of zo intiem dat het als opdringerig kan worden ervaren. Het liefst klinkt het spontaan, niet te bedacht, maar tegelijk wel diep gemeend en weloverwogen. Ga er maar aanstaan..

Zelf floep ik er het makkelijkst complimentjes uit bij mensen bij wie ik me op mijn gemak voel, zoals bij goede vrienden. Onwillekeurig doet bewondering zich voor en ik ventileer deze zonder er bij stil te staan. Zo viel me laatst in een bomvolle bar op hoe handig en elegant een vriend van me toch altijd op mooie vreemdelingen van mannelijke kunne weet af te stappen, en daar dan vervolgens mee in een geanimeerd gesprek verzeild, en soms meer. Hoe doet hij dat toch, wilde ik weten. Wat had hij precies gezegd om het ijs te breken? Na enig aandringen, onthulde hij zijn geheim. Zijn openingszin bij de betreffende jongen van die avond was: “Goh, wat knap dat jij in je eentje gewoon midden tussen de mensen gaat staan!” Inderdaad, een simpel, maar doeltreffend compliment!

Mijn complimenten!

[Deze column werd 9 maart 2013 live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop, binnen de rubriek “Moedig voorwaarts!”]

“Zo, meneer Weijers.. Trekt u uw shirt maar even uit.”

Ten overstaan van de thoraxchirurg en een wat verveeld ogende stagiaire ontbloot ik mijn bovenlijf, en hou daarbij gelijk mijn buik en adem in. Met het wegfrommelen van het kledingstuk is echter mijn schroom amper geweken.

Ik ben geboren met pectus excavatum, ofwel een trechterborst, en ben speciaal naar het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen gekomen om er naar te laten kijken.
Gekleed is er weinig van te zien. Als ik mijn schouders naar achter trek, mijn rug recht houd en buikspieren aanspan, ziet mijn torso er redelijk normaal uit. Verslapt mijn aandacht en verlies ik mijn shirt, dan is er een vuistbrede deuk zichtbaar, een kuil in het midden van mijn ribbenkast, waar je met gemak een goed glas wijn in leeg kunt gieten.

Nadat mijn laatste vriendje het had uitgemaakt, grapte ik nog wel eens naar mensen die vroegen naar de oorsprong van mijn afwijkende borst, dat het kwam doordat mijn ex mijn hart had gestolen, gebroken en nooit meer teruggeven. Het was een welkome afleidingsmanoeuvre, want het effect dat de aanblik van mijn borst doorgaans heeft, is moeilijk te negeren. De vraag “Wat heb jij daar nou?” is nog prettig neutraal. De pesterijen van klasgenoten op de middelbare school en de halsstarrige houding van de gymleraar – die me dwong “gewoon” mee te douchen – waren dat niet. Ooit zei een vriend van me in alle eerlijkheid dat als hij had gehad wat ik had, hij het allang had laten opereren. Sommige noemden me mismaakt, misvormd. In de loop der jaren ben ik ook gewend geraakt aan de dwalende blik naar gestage afkeuring en van plotseling afknappen. Dat iemand je lichaam wellustig begint te scannen met zijn ogen, maar dan snel wegkijkt. Alsof hij je met zijn ogen het liefste weer zou willen aankleden.

De chirurg beschouwt me echter met een totaal andere, meer vorsende blik, vanuit zijn afstandelijke medische mores. Belangrijkste reden voor me om nu een specialist te raadplegen is een serie nieuwe ontwikkelingen. Online heb ik vernomen dat er tegenwoordig veel simpelere en minder ingrijpende methodes voorhanden zijn om een trechterborst te corrigeren. Op YouTube heb ik Amerikaanse jongens gezien, met pectus excavatums milder maar ook dieper dan bij mij, die enorm fysiek en geestelijk opknapten na het ondergaan van de nieuwe operatie. Het was ontroerend te zien hoe deze jongens groeiden in zelfvertrouwen. Zou het er voor mij ook in zitten?

De chirurg beklopt en bevoelt me met koude, wat schrale handen, gebiedt me te hoesten, en geeft me dan snel zijn advies. Mijn ribkraakbeen blijkt inmiddels te hard om nog genoeg mee te kunnen geven. Ik blijk inmiddels ronduit te oud voor zo’n nieuwe ingreep met Nuss-bar!

Beduusd verlaat ik de cardiologie-poli. Het schrapzetten voor een mogelijk pijnlijke periode blijkt vergeefs geweest. Waar ik had verwacht opgelucht te zijn, blijk ik teleurgesteld. Ik besef dat ik inmiddels zo oud ben dat ik steeds meer boten begin te missen. Het ziekenhuis waar ik nota bene ooit geboren ben, kon me toen, toen ik een puber was, en nu niet helpen. Ik moet de draad weer oppakken en ermee leren leven, ermee doorleven, zoals ik nou eenmaal ben.

Een week later wacht me toch nog een verrassing. Gelukkig blijkt mijn hart in orde. Gelukkig zijn mijn longen, waar ik me toch zorgen over maakte, gezond. In feite heb ik zelfs de longen van een twintigjarige. Dat dan weer wel.

[Deze column werd 16 februari jl. live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop binnen de rubriek “Moedig voorwaarts!”]

Mijn goede voornemen voor 2013 is.. om minder positief te gaan denken. Jawel. Natuurlijk lukt het nog niet zonder slag of stoot – want ingesleten patronen zijn moeilijk van hun plek te krijgen, maar toch waag ik het er op.

Jarenlang heb ik vergeefs geprobeerd positief te denken. Planken vol self-helpboeken heb ik verslonden, allerhande psychologische technieken en trucjes heb ik beproefd, tot aan kabbala en Scientology aan toe. Uiteindelijk beklijfde niets, en nu besef ik ook waarom.

Het heeft me enorm verbaasd te moeten onderkennen dat ik eigenlijk, terwijl ik toch meende behoorlijk ver heen te zijn, een heus “gezond” verstand heb. Het is dit verstand dat sterker blijkt dan welke positieve affirmatie ook. Ik kan nog zo vurig mezelf brainwashen dat ik “mooi, jong en sexy” ben — desnoods met MP3’s nachtenlang op auto-repeat – maar als ik uitga dooft die overtuiging en slaat de twijfel toe.

Mijn gezond verstand weet precies waar ik mee bezig als ik tegen mezelf zeg dat ik “mooi, jong en sexy” ben, namelijk: met brute kracht mijn diepste angst wegduwen, ontkennen dat ik misschien eigenlijk gewoon lelijk, oud en onaantrekkelijk ben. Daar zit de knoop. Als niemand verder die avond iets van amoureuze interesse toont, wordt het lastig hoog te houden wat ik mezelf op de mouw dacht te kunnen spelden. Het is slechts enkelingen gegeven om in die situatie te blijven geloven in hun onmiskenbare heerlijkheid, maar dit zijn vaak ook mensen die geen nee kunnen horen, dan wel een joekel van een bord voor hun kop hebben. Ook zijn er veel types in de gayscene die zichzelf overschreeuwen en anderen overspoelen met geforceerde gevatheid. “Kijk eens hoe interessant, populair en slim ik ben!”, terwijl iedereen eromheen de ondertoon voelt van minderwaardigheid en de angst in wezen saai, middelmatig en dom te zijn. Niet zelden was en ben ik zo’n typje..

Als het dan kennelijk steeds mislukt om negatieve gedachten over mezelf uit te bannen, om te keren of te negeren, rest me niks meer, dan die verachte gedachten te accepteren.
Ja, ik voel me vaak een sukkel. How’s that for a coming-out? Daarbij wens ik ook korte metten te maken met het self help-idee dat alle succes en geluk valt of staat met een florissant zelfbeeld. Dat je alleen wat kunt bereiken in de wereld en het leven vanuit het standpunt dat je het wel heel goed hebt getroffen met jezelf. Nee! Ik heb inmiddels te veel biografieën gelezen die het tegendeel hiervan op ontluisterende wijze hebben laten zien.

Een ander concept dat hier van afgeleid is dat “je om van een ander te kunnen houden, eerst van jezelf moet leren houden”. Anno 2013 zeg ik: fuck that! Zijn er immers niet genoeg mensen die juist doordat ze in een relatie raakten, enorm opgebloeid zijn en daarmee hun getob over hun slechte zelfbeeld hebben overstegen?

[Deze column werd 12 januari jl. live voorgelezen voor MVS Radio, in het programma Lollipop]

Domweg ongelukkig slenter ik door de Dapperstraat. Het is grijs, kil en nat, en ik ben wanhopig, daas van de duisternis, snakkend naar een dosis onversneden daglicht. Met mijn plu struin ik langs de verregende kramen, en vang alleen mondjesmaat wat indirect licht op.

Bijna ieder jaar sluipt ‘ie erin, de winterdepressie, en iedere keer ben ik weer onaangenaam verrast als ik toe moet geven dat het me weer niet gelukt is om ‘em buiten te houden. Dat ik er kennelijk weer te veel op los heb geleefd. Dat ik me heb laten verleiden om mijn nachten te vullen met tv-series, wijn en internet. Dat ik te makkelijk ben blijven hangen bij vrienden, de kroeg, en soms ook de nachtsauna. Te veel doorwaakte nachten hebben gaten geslagen in mijn dagen, in mijn licht. En plots blijk ik futloos en ronduit bedlegerig.

Toen de tekenen daar waren, besloot ik dit jaar, het over een andere boeg te gooien. Geen pillen, geen therapie, maar het zo fel begeerde licht in huis halen. Na een paar weken dralen ging ik overstag en bestelde bij een internetwinkel een heuse daglichtlamp. Twee dagen later zou hij geleverd worden, dus nog maar twee dagen afzien. Of drie, vier, vijf..

Smachtend wachtte ik op de bezorger, die tussen negen en vijf aan kon komen. Ondertussen dorst ik amper de deur uit, bang als ik was de bestelling mis te lopen. Vier emails, drie zenuwslopende telefoongesprekken, en twee weken later, had ik nog steeds niks! Eén keer heb ik zelfs iemand binnengelaten in het trappenhuis die daar niks te zoeken had, omdat ik zo graag wilde geloven dat hij de bezorger zou zijn. Ja, hij leek een beetje op Aladdin, maar een wonderlamp, ho maar.

Wat nu te doen? Dit uitblijven van verlichting lijkt wel òplichting. Daarom dus maar de bestelling afgezegd, en de straat op, nu er nog een zweem van licht te vangen valt. Tenzij de wereld natuurlijk vergaat binnen een week — waar ik me ook wel wat bij voor kan stellen — gaan de dagen gelukkig gauw weer lengen.

Moedig voorwaarts!

Sommige tv-series weten je intenser en dieper te raken dan menige avondvullende speelfilm. Toen ik voor het eerst “Breaking Bad” (AMC, 2008) zag, wist ik dat ik er veel meer van moest zien. Vanaf de pilot-aflevering was ik hopeloos verslaafd.

Het uitgangspunt alleen al is verrassend. Walter White, scheikundeleraar van middelbare leeftijd, blijkt kanker in een vergevorderd stadium te hebben, en besluit, om zijn gezin niet berooid achter te laten, de hard drug crystal meth te gaan produceren, met alle gevolgen en complicaties van dien.. Kom daar nog maar eens om bij een Hollywoodproductie! Waarschijnlijk had daarbij het script cruciale aanpassingen moeten ondergaan; had het hoofdpersonage jonger en gezonder moeten zijn, en een minder heftige bijverdienste moeten vinden, dan wel zich bezig houden met een softere drug.

“Breaking Bad” doet geen concessies aan wat op het eerste gezicht lijkt te scoren. Het gaat ook verder dan de strijd tussen goed en slecht. Het laat zien hoe morele uitersten met elkaar verweven zijn, en hoe ze in elkaar kunnen verkeren. Walter White leren we kennen als een wat sullige man met een vlassig snorretje, die hard werkt voor zijn gezin, maar sociaal vaak het onderspit delft. Zijn ziekte maakt echter dat hij wakker wordt en dingen onderneemt die hij eerder niet dorst. Zijn hervonden moed maakt hem tot een held, hoe twijfelachtig ook de vorm waarin deze gestalte krijgt.

Walter blijkt geniaal op meerdere fronten. Zijn kennis van chemie stelt hem in staat crystal meth te maken van fenomenale kwaliteit: zeer puur, kristalhelder en felblauw van kleur. Zijn strategisch inzicht levert onverwachte deals en ontsnappingen op. Als kijker is het een genot te zien hoe gewiekst en snel hij menig hachelijke situatie naar zijn hand weet te zetten, hoe hij huurmoordenaars en sadistische dealers te slim af is met zijn technisch en psychologisch vernuft. Toch verwordt Walt langzaam maar zeker van loyale vader met speciale talenten en een dubieuze manier om geld bij te verdienen tot een harde, onverschrokken crimineel. In zijn confrontaties met andere taaie mannen in de branche, zien we hem veranderen van geschrokken, walgend van grof geweld, tot zeer wel in staat te doen wat hem te doen staat in overtreffende trap. In gradaties verliest Walt zijn onschuld, en de hele serie doet daar, seizoenen lang, verslag van, de kijker als getuige daarin meeslepend.

Het knappe van “Breaking Bad” is dat er niet één punt aan valt te wijzen waar het echt fout gaat met Walt, waar hij de grens overgaat van beminnelijke held op sokken naar koelbloedige manipulator en egomaniak. De charme en weerzin die Walter, middels het briljante acteerspel van Bryan Cranston, weet op te wekken, lopen niet per se synchroon met wat de kijker zelf als goed of slecht zou bestempelen. Plotwendingen, scherpe dialogen, shots, speciale effecten, montage en muziekkeuze dragen allemaal bij aan de zinsbegoocheling. In feite transformeert de protagonist zich hier naadloos in de antagonist. De kijker laveert tussen de rol van toeschouwer, omstander en medeplichtige. “Breaking Bad” is daarmee een gruwelijk prachtig geconstrueerd ongeluk, een onttakeling waar je met verbijsterd ontzag bij staat te kijken, en ondanks je schaamte, toch geen seconde van wilt missen..

Soms hoor je dingen, waarvan je bij beluistering amper kunt geloven dat je ze nooit eerder gehoord hebt. Zo kwam me laatst het album “Queen of Denmark” (2010) van John Grant ter ore, en ik kreeg spontaan een déjà entendu. Of wacht.. Gedeeltelijk had ik de muziek wel degelijk eerder gehoord, als soundtrack op de achtergrond en ter afsluiting van de film “Weekend”, maar had er niet echt bij stilgestaan.

De herkenning ging echter veel verder dan het bewust horen van wat eerder onbewust was. John Grant schrijft en zingt immers vanuit het beproefde idioom van de beste singer-songwriters uit de jaren zeventig. Akkoorden, effecten en arrangementen roepen een sfeer op die doet denken aan Supertramp, Harry Nilsson, The Carpenters en Elton John. Persoonlijk vind ik dat heerlijk. Tegelijk doen sommige nummers denken aan recentere pophits. Zo kun je de melodie van “Take Your Mama Out” van Scissor Sisters over “Chicken Bones” heenleggen, en klinkt het titelnummer alsof het over zou kunnen vloeien in “Somewhere Only We Know” van Keane. Het totaal is echter zo overweldigend en puur dat ik het met geen mogelijkheid plagiaat zou durven noemen. De basale structuur van John Grants nummers komt misschien overeen met die van andere songs, maar zijn stem en teksten getuigen van bijzondere eigenheid en vaak pijnlijke eerlijkheid.

“Queen of Denmark” is het eerste solo-album van John Grant — eerder zanger van The Czars — en vertelt het verhaal van zijn persoonlijke strijd, met verlangens, homoseksualiteit, vooroordelen en diepe twijfel. Zijn tedere bariton mag dan soms klinken als karamel, hij verklankt daarmee wel zijn bitterste persoonlijke waarheid. In “JC Hates Faggots” is zijn stem omgeven door warme retro synths en een flanger, maar de tekst is die van de kortzichtige en haatdragende opvoeding die hij heeft meegekregen, en deze gaat, aanvankelijk goedbedoeld, van couplet tot couplet, van kwaad tot erger. In “Silver Platter Club” bezingt hij de jongen die het allemaal niet meezit, die nooit kan voldoen aan de verwachtingen van anderen. Een lied van een verliezer tegen wil en dank, met een luchtig en kwiek pianootje ondersteund – dat dan weer wel. “Marz” is zo zoet dat het pijn doet. De tekst bestaat voor een groot deel uit smaakjes (“bittersweet strawberry marshmallow butterscotch…”) en belichaamt daarmee een ideaal, een idylle, een zeer levendig voor te stellen, maar uiteindelijk onbereikbare droom. “It’s Easier” is geruststellend van melodie, prettig en verzachtend van klank, maar juist zo snerpend hard in wat het wil zeggen. In rechttoe rechtaan Nederlands: “Het is makkelijker voor me te geloven dat je tegen me liegt, als je zegt dat je van me houdt, of zegt dat je me nodig hebt. Ja, het is makkelijker voor me om weg te lopen en verder te gaan met mijn leven, als ik geloof dat je me bedriegt, als ik geloof dat je me op een dag in de steek zult laten..”

Deze CD van John Grant raakt op zo vele fronten.. Als ik beken dat ik me herken, is dat nog zacht uitgedrukt.. Waarom hoor ik het eigenlijk nu pas?

(met dank aan GJ Wielinga)